โครงการคุ้งบางกะเจ้าเฉลิมพระเกียรติฯ จ.สมุทรปราการ

พื้นที่บางกะเจ้าเป็นพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่ที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯมากที่สุด และยังอยู่ใกล้บริเวณแหล่งอุตสาหกรรม ทางราชการจึงมีแนวคิดที่จะอนุรักษ์ให้พื้นที่บางกะเจ้าเอื้อประโยชน์โดยการ เป็นพื้นที่ “ปอด” เพื่อฟอกอากาศให้กรุงเทพฯและจังหวัดสมุทรปราการ ดังนั้น มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่  14 กันยายน 2520 จึงให้อนุรักษ์พื้นที่สีเขียวบริเวณบางกะเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการและมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 25 มิถุนายน 2534 อนุมัติโครงการสวนกลางมหานคร เนื้อที่ประมาณ 9,000 ไร่ เพื่ออนุรักษ์พื้นที่สีเขียวระยะเวลาดำเนินการ ตั้งแต่ปี  พ.ศ. 2534-2542 และได้ตราพระราชกฤษฎีการกำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่จะเวนคืนในท้องที่บริเวณ บางกะเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ

การดำเนินงานตามโครงการสวนกลางมหานคร ภายใต้พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินบริเวณที่เวนคืนฯ ไม่ประสบผลสำเร็จ ต่อมาจึงได้ปรับแนวทางการดำเนินงานตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2534 โดยรัฐบาลจะ ไม่เวนคืนที่ดินของราษฎรหรือเจ้าของสวนเดิมที่อยู่อาศัยในพื้นที่โครงการนี้ แต่จะใช้วิธีซื้อขายโดยสมัครใจ รวมทั้งรัฐบาลจะปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่ให้ดีขึ้น โดยเฉพาะการ พัฒนาสิ่งแวดล้อมและชุมชน จึงเป็นเหตุผลในการดำเนินการจัดทำโครงการสวนกลางมหานครตั้งแต่ปี พ.ศ.2534-2542 และระยะที่ 2 (พ.ศ.2543-2547) และให้เร่งรัดการจัดทำแผนแม่บทการจัดการพื้นที่สีเขียวโครงการสวนกลางมหานคร เมื่อสิ้นงบประมาณ 2542 สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) หน่วยปฏิบัติขณะนั้น ได้จัดซื้อที่ดินไว้ 564 แปลง เนื้อที่ประมาณ 1,276 ไร่ โดยก่อสร้างสวนสาธารณะและสวนพฤกษชาติ เนื้อที่ 148 ไร่ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อสวนสาธารณะและสวนพฤกษศาสตร์ ว่า “ศรีนครเขื่อนขันธ์” ซึ่งได้ทำเสร็จสิ้นเมื่อ พ.ศ. 2540 และตามคำสั่งกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ 92/2546 ลงวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2546 ให้โอนภารกิจการบริหารและอำนาจหน้าที่ของรัฐ จาก สผ. ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับโครงการสวนกลางมหานคร ไปเป็นของ  กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ดูแลและดำเนินการต่อไป โดยกรมอุทยานฯได้จัดตั้งศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ หน่วยปฏิบัติงานในที่ดูแลพื้นที่โครงการสวนกลางมหานคร ต่อมากรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้มอบงานศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ (พื้นที่โครงการสวนกลางมหานครทั้งหมด) ให้กรมป่าไม้ เมื่อวันที่ 14 มกราคม 2548 ปัจจุบันศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ สังกัดสำนักโครงการพระราชดำริและกิจการพิเศษ  กรมป่าไม้

อ่านเพิ่มเติมที่นี่